Heeft publiek alleen de passieve rol van beschouwer? Ik las onlangs het artikel Who Gets to Tell the Meaning (2004) van Lynne Conner. Vanuit haar ervaringen in de theaterwereld schrijft ze over wat zij publieksverrijking noemt: het plezier van publiek vergroten, door hen actief te betrekken bij (het gesprek over) een kunstwerk.
Volgens Conner bestaat een kunstervaring uit drie gelijkwaardige onderdelen: het kunstobject, de kunstenaar en het publiek. De betekenis van een kunstwerk is gebaseerd op een wisselwerking tussen deze drie. De ervaring van het publiek is dus net zo belangrijk in het bepalen van de betekenis van een kunstwerk, als kennis van het werk zelf, en de beweegredenen van degene die het maakte.
Conner pleit ervoor om het publiek die rol van co-creator echt te geven. Als het publiek de kans krijgt om ideeën, ervaringen en gevoelens bij een kunstwerk uit te wisselen, dan verrijken ze hun eigen ervaring van het kunstwerk, en ze dragen actief bij aan de betekenis van het werk. Publieksverrijking is niet: verteld worden waar het kunstwerk over gaat, maar: betrokken worden bij het bepalen van de betekenis. Vergelijk het bijvoorbeeld met sport, waar het bespreken van een wedstrijd als vanzelfsprekend onderdeel uitmaakt van de ervaring van de wedstrijd.
Ook in mijn ervaring levert de mogelijkheid om kunst te bespreken veel op. Dat merk ik bij rondleidingen, waarbij ik bezoekers uitnodig om hun eigen gedachtes over een kunstwerk te delen met de groep. Het uitspreken van associaties of meningen vergroot je ervaring, en het vergroot ook de ervaringen van de anderen in de groep. Samen vind je andere manieren van kijken, diepere lagen, en mogelijke betekenissen.
Daarnaast is het zo dat hoe meer je uitgenodigd wordt om over kunst te praten, hoe meer zelfvertrouwen je krijgt om er iets over te zeggen. Publiek wil begeleid worden in het begrijpen van hun kunstervaring, volgens Conner, en serieus genomen worden in wat zij bijdragen aan het gesprek.
De mogelijkheid om over kunst mee te praten en gedachten te delen verrijkt dus de ervaring van het publiek. Hoe kun je publiek de mogelijkheid bieden om iets bij te dragen aan het kunstwerk? Praat je met je bezoekers, of kunnen bezoekers hun gedachten op papier zetten?
Conner’s artikel is hier te vinden.